ამისთვის ერთ-ერთი საუკეთესო ადგილი კურორტი ბორჯომია, სადაც ყველა პირობაა შექმნილი იმისთვის, რომ ნაყოფიერად დაისვენოთ, სუფთა ჰაერი ისუნთქოთ, ამასთან უნიკალური სამკურნალო წყლის აბაზანებით გაიკაჟოთ სხეული. ჟურნალისტმა და მწერალმა დადუნა ნადარაიამ ახლახან იმოგზაურა ამ ულამაზეს კურორტზე და ჩვენს მკიხველს საკუთარი ემოციები და რჩევები გაუზიარა.

photo: courtesy of Daduna Nadaraia

დადუნა ნადარაია. ბათუმი

- მიმდინარე პანდემიამ, შიდაიზოლაციამ, შეზღუდვებმა, ქვეყანაში ისედაც მძიმე სიტუაცია კიდევ უფრო დაამძიმა, რამაც ყველა ადამიანზე მოახდინა გავლენა, მათ შორის ჩემზეც. რთული და დამღლელი დღეების შემდეგ თბილისთან ახლოს ბუნებაში ყოფნა და განტვირთვა მინდოდა, ამიტომ არჩევანი ბორჯომზე შევაჩერე და კურორტისკენ ავიღე გეზი. მინდა დაწვრილებით გიამბოთ, თუ როგორ დამხვდა ეს ულამაზესი კურორტი წვიმიანი მარტის თვის ბოლოს.

დილიდან წვიმდა. ქალაქი და მის გარშემო მდებარე უალამაზესი მთები ნისლში იყო ჩაძირული. ვფიქრობ, ნებისმიერი  ტურისტისათვის სასიამოვნოა ნისლიან ქალაქში ფეხით სიარული. მინდოდა თითოეული წუთით დავმტკბარიყავი, არც ერთი წამი არ დამეკარგა, ამიტომ ბარგი სასტუმროში დავტოვე და, რადგან წვიმას უკვე გადაეღო, ქალაქში სასეირნოდ გავეშურე.

photo: courtesy of Daduna Nadaraia

დადუნა ნადარაია

- სანამ თქვენს ემოციებს გაგვიზიარებთ, რას ურჩევთ ბორჯომში დასვენების მსურველებს, სად დარჩნენ ღამის გასათევად, დასასვენებლად?

- მე პირადად სასტუმრო „ბორჯომი პალასში“ გავჩერდი. ეს სასტუმრო ერთ-ერთი საუკეთესოა. ხედი ჩემი ფანჯრიდან, სასტუმროს ინტერიერი, კვება, მომსახურება, აუზი, სპა და სხვადასხვა გამაჯანსაღებელი პროცედურები – ყველაფერი  იდეალურია. პანდემიის გამო ფასდაკლებით სამ ადამიანზე ნომრის ღირებულება 250 ლარს შეადგენდა. ფასში შედიოდა დილის საუზმე, სადილი, ვახშამი. უგემრიელესმა კერძებმა და მომსახურებამ ძალიან მოგვხიბლა მე და ჩემი მეგობრები.

თუმცა ქალაქში არაერთი საოჯახო ტიპის სასტუმროა, რომელიც გამოირჩევა მომსახურების ხარისხით და შედარებით დაბალი ფასებით. ამასთან, ბორჯომში შესაძლებელია, ადგილობრივებისგან იქირაოთ პატარა, კომფორტული აპარტამენტები, რაც გაცილებით იაფი დაგიჯდებათ. აქ ფასები 30-დან 150 ლარამდე მერყეობს, გააჩნია პირობებს, კვებას და ა.შ.

photo: courtesy of Ministry of Economy and Sustainable Development

Golden Tulip Borjomi

- მიმდინარე პანდემიამ თითოეულ ადამიანს დაასვა დაღი. რამდენად იცავენ ქალაქში რეკომენდაციებით გათვალისწინებულ ზომებს, მითითებებს? მაღაზიებში, სასტუმროებში, კვების ობიექტებში არის თუ არა უსაფრთხოების ზომები დაცული?

- რეკომენდაციით გათვალისწინებული ნორმები დაცული იყო როგორც ქალაქში, ასევე სასტუმროში, მაღაზიებში და ა.შ. ვფიქრობ, ამ თვალსაზრისით ბორჯომში მოგზაურობა სასიამოვნო და უსაფრთხოა. რა თქმა უნდა, ქალაქის ქუჩებში სეირნობისას სევდა შემოგაწვება, რადგან პანდემიის გამო ტურისტები არ არიან, მაგრამ ამ რეალობის შეცვლა მხოლოდ იმით შეგვიძლია, რომ თითოეულმა ჩვენგანმა ზუსტად შევასრულოთ რეკომენდაციით გათვალისწინებული წესები და შევეცადოთ დღეები გავაფერადოთ ბუნებაში გასვლით, მოვერიდოთ თავშეყრის ადგილებს.

photo: courtesy of Daduna Nadaraia

სასტუმრო ,,ბორჯომი პალასი"

- რას ურჩევთ ჩვენს მკითხველს, რა ადგილები დაათვალიერონ ბორჯომში?

- საბედნიეროდ, ბორჯომი მდიდარია საოცარი, თვალისმომჭრელი მთებით, ტბებით და ეროვნული პარკებით. ლაშქრობის მსურველებს შეგიძლიათ მოინახულოთ ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი, ნეძვის აღკვეთილი, ლომის მთა, კახისის ტბა, წეროს ტბა, მეღრუკის ხეობა. სამწუხაროდ, უამინდობის გამო ამ ადგილების დათვალიერება ვერ შევძელი. ბორჯომი ასევე გამოირჩევა კულტურული ძეგლების სიმრავლით. აქ შეძლებთ მოინახულოთ ისეთი უძველესი ისტორიული და კულტურული ძეგლები, როგორიცაა მწვანე მონასტერი, ტიმოთესუბნის მონასტერი, ფოთოლეთის ეკლესია, დაბის წმინდა გიორგის ეკლესია, პეტრეს ციხე, დვირის ციხე, ყვიბისის ბერის საყდრების ეკლესია და ა.შ.

photo: Vano Gorgishvili / FB

მწვანე მონასტერი

ულამაზესი სანახავია მწვანე მონასტერი, რომელიც ბორჯომიდან რამდენიმე კილომეტრში, დაბურული ფოთლოვანი ტყის შუაგულში მდებარეობს. ძეგლი მეცხრე საუკუნით თარიღდება. მეცნიერთა აზრით, ის ცნობილი ქართველი მოღვაწის, წმინდა გრიგოლ ხანძთელის მოწაფეების – ქრისტეფორესა და თევდორეს აშენებულია.

ბორჯომთან ახლოს არის ულამაზესი ტიმოთესუბნის ღვთისმშობლის სახელობის მონასტერი, რომელიც მე-12–მე-13 საუკუნეების მიჯნაზე აუგიათ სოფელ ტიმოთესუბანში. ტაძარი თვალწარმტაც ბუნებაშია ჩაკარგული. მას პანდემიამდე უამრავი დამთვალიერებელი სტუმრობდა. იმედია მომავალში კვლავ უამრავი ქართველი და უცხოელი ტურისტი შეძლებს მის მონახულებას.

photo: Borjomi Museum of Local Lore / FB

ბორჯომის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი

ბორჯომიდან ისე არ წამოხვიდეთ, რომ არ მოინახულოთ ღირსი სერაფიმე საროველის ეკლესია, რომელიც სადგერში მეუფე სერაფიმეს (ჯოჯუა) ლოცვა-კურთხევით აშენდა. ტაძრის მახლობლად სენაკი დგას. სენაკის შესასვლელში წერია: „ეს კელია არის ასლი იმ კელიისა, რომელშიც სიცოცხლის უკანასკნელი წლები გატარა ღირსმა მამა სერაფიმე საროველმა“. ტაძრის ტერიტორიაზე ნახავთ უზარმაზარ ქვას, რომელიც ანალოგია წმინდა სერაფიმეს ქვისა. როცა ბოროტი ცდილობდა მამა სერაფიმეს გონების ამღვრევას, წმინდა მამა კიდევ უფრო ამკაცრებდა ღვაწლს – ყოველ ღამით ის უზარმაზარ ქვაზე ადიოდა და ხელაპყრობით წარმოსთქვამდა იესოს ლოცვას: „უფალო იესო ქრისტე, ძეო ღვთისაო, შემიწყალე მე ცოდვილი.” ასე ლოცულობდა წმინდანი 1000 დღე-ღამის განმავლობაში.

photo: courtesy of Daduna Nadaraia

ბორჯომის პარკი

აუცილებლად ესტუმრეთ ბორჯომის მხარეთმცოდნეობის მუზეუმს, რომელიც მუდამ ამშვენებდა და ამშვენებს ბორჯომის იერსახეს თავისი ულამაზესი არქიტექტურით. შენობა წმინდა ნინოს ქუჩაზე 5 ნომერში მდებარეობს. ის ერთ-ერთი უძველესი მუზეუმია საქართველოში. მდიდარია უნიკალური კოლექციებითა და ისტორიით. აქ თავმოყრილი ასეული წლების განმავლობაში შეგროვებული 40 ათასზე მეტი ექსპონატი.

ეს თემა ამოუწურავია. კიდევ ბევრი ადგილის ჩამოთვლა შეიძლება, თუმცა ეს ძალიან შორს წაგვიყვანს.

photo: courtesy of Daduna Nadaraia

ბორჯომის პარკი

- ქალაქში შიდა გადაადგილება რამდენად მოწესრიგებულია?

- თვითონ ქალაქი იმდენად პატარაა, რამდენიმე საათში მთელ ქალაქს შემოივლი ფეხით. რაც შეეხება რაიონებს, საზოგადოებრივი ტრანსპორტი საკმაოდ ხშირი ინტერვალით მოძრაობს და ეს პროლემას არ უქმნის არც ადგილობრივებს, არც სტუმრებს. ავტოსადგურიდან თითქმის ყველა მიმართულებით გადის სამარშუტო ტაქსი და ავტობუსი.

© Sputnik / Alexander Imedashvili

მინერალური წყლის წყარო ბორჯომში

- თუ ადამიანს ფოტოს გადაღება უყვარს, რომელია ბორჯომში ყველაზე ფოტოგენური ადგილები?

- ალბათ პირველი, რაც ამ დროს მახსენდება, არის „სილამაზის ხიდი“, რომელიც ქალაქს ბორჯომის პარკთან აკავშირებს. ხიდი განსაკურებით ლამაზი სანახავია ღამით. ამასთან, პარკში უამრავი ადგილია, სადაც საოცარი ფოტოების გადაღებას შეძლებთ.

ულამაზესი ექსტერიერი აქვს და არაერთი ფოტოგრაფის ობიექტივში მოხვედრილა „ფირუზას“ შენობა. ეს არის ცნობილი სანატორიუმი ბორჯომში, ბარათაშვილის ქუჩაზე, ბორჯომის პარკის მიმდებარედ. ფირუზისფერი სახლი, ირანის გენერალური კონსულის - მირზა რიზა ხანის დასასვენებელი სახლი იყო, რომელიც კონსულს  1892 წელს აგარაკად აუშენებია. კონსულის გარდაცვალების შემდეგ, უნიკალური არქიტექტურის სახლი სანატორიუმად გადაკეთდა. 2016 წლიდან კი სპარსი სპეციალისტების მიერ რესტავრირებული „ფირუზა“ ქსელური სასტუმრო გახდა. სპარსული სტილის ფირუზისფერი, ლამაზად მოჩუქურთმებული შენობის ფასადი ყველა გამვლელ-გამომვლელს თვალს სჭრის. აივნის შიგნით, კედლები და ჭერი, ლამაზი, სარკესავით მბრწყინავი ორნამენტებითაა დაფარული. სახლს პატარა აბრა აქვს, რომელსაც აწერია: "მირზა რიზა ხანი".

თუ ბუნებაში ფოტოების გადაღება გიყვართ, აუცილებლად უნდა ახვიდეთ პლატოზე, საიდანაც ქალაქის ულამაზესი ხედი იშლება. აქ არის ე.წ. ეშმაკის ბორბალი, საიდანაც არა მარტო ბორჯომი, არამედ მისი სოფლებიც ხელის გულივით მოსჩანს. პლატოზე ასვლა როგორც მანქანით, ისე საბაგიროს საშუალებით შეგიძლიათ. თუმცა არც ფეხით ასვლა წარმოადგენს პრობლემას.

photo: courtesy of Daduna Nadaraia

დადუნა ნადარაია

- როგორ დასრულდა თქვენი მოგზაურობა ბორჯომში?

- ჩემი მოგზაურობა ბორჯომში ძალიან ლამაზად დაიწყო და  დასასრულიც ასეთი ჰქონდა. დილით სასტუმროს ვერანდაზე მივირთვი ყავა, ვტკბებოდი ხედებითა და პოზიტივით ვიყავი სავსე. შემდეგ გამოვედი სასტუმროდან, ჩავისუნთქე სუფთა ჰაერი. ციოდა, მაგრამ ჩიტები სასიამოვნოდ ჭიკჭიკებდნენ. შუადღისას ბორჯომის პარკისკენ ავიღე  გეზი. დავაგემოვნე ცხელი, ძალიან გემრიელი გლინტვეინი. თეთრი, ხელით ნაქსოვი შარფი შევიძინე, მოვიხვიე მხარზე, ბორჯომის პარკში დავკრიფე კლდეებზე შეფენილი ყოჩივარდები და ბორჯომის წყლები მივირთვი. ქალაქში რამდენიმე ადგილობრივი ტურისტი შევნიშნე პარკთან და გამახარა ამ ფაქტმა. მოგეხსენებათ, საქართველოში პანდემიამ რთულ მდგომარეობაში ჩააგდო ტურიზმის სფერო. ამიტომ მიმაჩნია, რომ ხელი უნდა შევუწყოთ ჩვენი ქვეყნის ეკონომიკას და როდესაც განტვირთვას და მოგზაურობას მოვისურვებთ, ისევ ჩვენს რეგიონებს ვესტუმროთ, დასამახსოვრებელი წუთები ვაჩუქოთ საკუთარ თავს და საყვარელ ადამიანებს.

კაკლის უღელი განსაკუთრებული სამკურნალო ეფექტით გამოირჩევა, ის შეიცავს ორგანიზმისთვის აუცილებელ ორგანულ მჟავებს, ეთერზეთებს, ვიტამინებს, მათ შორის C, P, B1, ბეტა-კაროტინს და იუგლონს.

გაღივებული კაკლის უნიკალური თვისებები>>

კაკლის უღელს ახასიათებს მიკრობების საწინააღმდეგო, ანტიბაქტერიული, შემკვრელი მოქმედება, აძლიერებს ორგანიზმს, აქვს სიმსივნის საწინააღმდეგო თვისებები. მასში დიდი რაოდენობითაა იოდი, ამიტომ ადამიანის ორგანიზმში იოდის დეფიციტის შესავსებად კაკლის უღელი ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალებაა. იოდის ნაკლებობა კი, შესაძლოა, ისეთი დაავადებების გამომწვევი მიზეზი გახდეს, როგორიცაა ბაზედოვის დაავადება (დიფუზიური ტოქსიკური ჩიყვი), ჩიყვი, მასტოპათია, ადენომა, მიომა, იმუნიტეტის დაქვეითება.

© CC BY 2.0 / Flickr/ Belinda Robinson / Helianthus

მზესუმზირა და მისი სასარგებლო თვისებები

კაკლის უღლისგან სპირტზე ამზადებენ ნაყენს, რომელიც კარგია ისეთი დაავადებების დროს, როგორიცაა რადიკულიტი და ტკივილი სახსრებში, უძილობა, მეხსიერების დაქვეითება, თავის ტკივილი, ნევროზი. გარკვეული რეცეპტით მომზადებულ ნაყენს ანტისეპტიკური თვისებები გააჩნია. ის ეფექტურია ჭრილობების, ნაკაწრების დამუშავებისა და კანის სხვა დაავადებების დროს, ასევე კონიუნქტივიტის, თვალის სხვა, ინფექციებით გამოწვეული დაავადებების დროს.

ნაყენის მიღება არ შეიძლება, თუ ადამიანს აქვს ურტიკარია (ჭინჭრის ციება), მწვავე გასტრიტი, ასევე არ არის რეკომენდებული ეგზემისა და ნეიროდერმიტის დროს, კვინკეს შეშუპების (ანგიონევროზული შეშუპება) დროს.

კაკლის უღლის ნაყენი ადვილად მზადდება. ამისთვის იყენებენ სპირტს ან არაყს.

არაქისი, იგივე მიწის თხილი – სასარგებლო და მავნე თვისებები>>

გთავაზობთ ნაყენის მომზადების რამდენიმე რეცეპტს:

• პანკრეატიტის სამკურნალოდ: სამი დესერტის კოვზი კაკლის უღლისა და 150 გრამი არყის ნარევი შვიდი დღის განმავლობაში მინის ჭურჭელში გააჩერეთ. მისი მიღების მინიმალური ვადაა 14 დღე, ხოლო მაქსიმალური – სამი თვე. მიღების წესი: 5 წვეთი ნაყენი გახსენით მეოთხედ ჭიქა წყალში და უზმოზე მიიღეთ.

© CC0 / Pixabay

ინდიელების მაგია, ანუ უაღრესად სასარგებლოა ჩია

• ათეროსკლეროზის, გულის არითმიის დროს: ქილა გაავსეთ კაკლის უღლით, დაასხით არაყი ისე, რომ უღელი დაიფაროს. შვიდი დღის განმავლობაში შეინახეთ ბნელ ადგილზე. მიღების წესი: გახსენით 30 წვეთი ნაყენი 200 გრამ წყალში და მიიღეთ დღეში ერთხელ.

• შაქრიანი დიაბეტის მკურნალობისთვის: ამისთვის სპეციალური ნაყენი გამოიყენება. დაქუცმაცებულ კაკლის უღელს დაასხით არაყი და ერთი კვირა გააჩერეთ. მიღების წესი: 5 წვეთი ნაყენი ცოტაოდენ წყალში გახსენით და მიიღეთ დღეში ერთხელ, ჯობს – უზმოზე. მკურნალობის კურსი, როგორც წესი, 21 დღიდან სამ თვემდე გრძელდება.

ნუში და მისი სასარგებლო თვისებები>>

• რადიკულიტის სამკურნალოდ: მინის ჭურჭელში მოათავსეთ დაახლოებით 40 გრამი კაკლის უღელი, დაამატეთ 100–150 გრამი არაყი. გააჩერეთ ორი კვირა. შეიზილეთ მტკივნეულ ადგილზე.

• უძილობის, ნევროზების სამკურნალოდ: დაახლოებით 40 გრამი კაკლის უღელი აურიეთ 250 გრამ არაყში. გააჩერეთ ორი კვირა, შემდეგ მიიღეთ დღეში სამჯერ 25–25 წვეთი.

© CC0 / Pixabay / cokolatetnica

სიმინდი და სიმინდის ულვაში: სასარგებლო თვისებები

• ფარისებრი ჯირკვლის სამკურნალოდ: 200–250 გრამ კაკლის უღელს დაასხით 500 გრამი არაყი. ნარევი გააჩერეთ ორი კვირა. მიღების წესი: სამჯერ დღეში 30–30 წვეთი.

• მასტოპათიის სამკურნალოდ: 30 კაკლის უღელი მოათავსეთ გაუმჭვირვალე ჭურჭელში, დაასხით 150 გრამი არაყი. ნაყენი გააჩერეთ 10 დღე. მიღების წესი: ორი თვის განმავლობაში ყოველდღიურად, დღეში ერთხელ მიიღეთ წყალში გახსნილი 15 წვეთი ნაყენი.

კაკლის უღლის მეტი კონცენტრაციის მისაღწევად მას სპირტზე ამზადებენ. სპირტზე დამზადებული კაკლის უღელი გამოიყენება შემდეგი დაავადებების დროს:

• ეგზემა. 1 კილოგრამი კაკლისგან გამოცლილი უღელი მოათავსეთ მინის ჭურჭელში და აურიეთ 500 მილილიტრ სპირტში; დადგით შვიდი დღე ბნელ ადგილზე, შემდეგ გაწურეთ. მიიღეთ დღეში ერთხელ სადილის კოვზით.

წყლის კაკალი – იდუმალი, ლამაზი, მივიწყებული სამკურნალო მცენარე>>

• კუჭის წყლული. ერთ ლიტრ 40-გრადუსიან სპირტში მოათავსეთ 200 გრამი კაკლის უღელი. კარგად დახურულ ჭურჭელში, ბნელ ადგილზე 21 დღე გააჩერეთ. მიიღეთ დღეში ერთხელ სადილის კოვზით.

© Sputnik / Vladimir Umikashvili

თხილი, მისი ნაჭუჭი, ფოთოლი და ქერქი – სასარგებლო თვისებები

• ონკოლოგიური დაავადებები. 25 კაკლის უღელი მოათავსეთ ჭურჭელში (არ უნდა იყოს ლითონის ჭურჭელი), დაამატეთ 70%-იანი 200 მილილიტრი სპირტი. ერთი კვირა გააჩერეთ ისეთ ადგილზე, სადაც მზის სხივი არ მოხვდება. ნახევარ ჭიქა წყალში გახსენით 15–20 წვეთი ნაყენი და დღეში სამჯერ მიიღეთ.

• საშვილოსნოს ფიბრომიომა. აურიეთ 25 კაკლის უღელი და 70%–იანი სპირტი მუქი ფერის, გაუმჭვირვალე ჭურჭელში, გააჩერეთ 7 დღე. მიიღეთ 30 გრამ წყალში გახსნილი 15–15 წვეთი დღეში სამჯერ, ორი თვის განმავლობაში.

გარდა სპირტზე დამზადებული ნაყენისა, კაკლის უღლისგან შეგიძლიათ მოამზადოთ ჩაი და ისე მიიღოთ.

კაკაო და მისი სასარგებლო თვისებები>>

ნაყენი მრავალი დაავადების სამკურნალოდ და პროფილაქტიკისთვის გამოიყენება, მაგრამ მას უკუჩვენებებიც აქვს, ამიტომ ჯობს, კაკლის უღლის ნაყენი ექიმთან კონსულტაციის შემდეგ მიიღოთ.