ასეთია მარიამ ბაქანიძე, პოეტი, რომელსაც „წამების აქარიშხლება” უყვარს. კარიერაზე არასოდეს უფიქრია, მისთვის მთავარი დღემდე ოჯახი, პოეზია და სამშობლოა. ოთხი შვილის დედას გამოცემული აქვს პოეტური კრებული „დაბადება“, ამჟამად მუშაობს მეორეზე, რომელშიც გურულ მოტივებზე დაწერილი ლექსები და ნოველები შევა.
პირველი პოეზიის საღამო სამების ახალგაზრდულ ცენტრში ჰქონდა, შემდეგ კავკასიურ სახლში, მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლესა და ლიტერატურულ კაფეში. აქვს საოცარი იუმორის გრძნობა და ამიტომაც მისი სახალისო პოეზია ხალხში ისეთივე პოპულარულია, როგორც მისი საოცარი ლირიკა...
- ქალბატონო მარიამ, როგორია თქვენი ისტორია, ის, რამაც თქვენი ცხოვრების გზა განსაზღვრა?
- დავიბადე ოზურგეთის რაიონის სოფელ თხინვალში, ტრადიციულ ქართულ ოჯახში. ამავე სოფლის საჯარო სკოლა დავამთავრე. სტუდენტიც სკოლის დამთავრებთანავე გავხდი და ამასთანავე, გავხდი დედაც. აი, ამ უკანასკნელმა ამბავმა ჩემი ცხოვრება ბედნიერებით „ამოატრიალა". უკვე ოცდაოთხი წლის ასაკში ოთხი შვილის დედა ვიყავი. რაოდენ გასაკვირიც უნდა იყოს, კარიერული წინსვლისთვის არასოდეს მიბრძოლია. ჩემთვის მთავარი იყო, რომ ქალ-ვაჟისა და საოცარი ტყუპი გოგოს ახალგაზრდა დედა ვიყავი. პროფესიით ბიოლოგმა, ექიმ-ლაბორანტად სულ სამი თვე ვიმუშავე და მერე ისევ შვილებს დავუბრუნდი.
- როდის მიხვდით, რომ პოეზია თქვენი ცხოვრების აზრია?
- ეს დაახლოებით ათი წლის წინ ვიგრძენი, როცა დიდი წყვეტის შემდეგ პირველი ლექსი „დ ა ბ ა დ ე ბა" დავწერე. ეს ლექსი სამჯერ წავიკითხე და ვთქვი: ნაბიჯები ჩემი - ნება შენი, უფალო!.. მე ვიბრძვი, სულ ვიბრძვი და ეს დასტურია იმისა, რომ პოეზიაა აზრიც და არსიც ჩემი მყოფობის.
- თქვენს ერთ ლექსში ამბობთ:
„ვერასდროს ვერ ვიტყვი, რომ
არ ვარ პოეტი!
რომ ჩემი რითმები მზის გულზე ლღვებიან,
მიგრძვნია...
როგორ კრთის ცის მთებზე მუზები
და გონის სისრულეს რა მძაფრად ელიან“- ასეთი თავდაჯერება როდის იგრძენით?
- ეს მოხდა მთაწმინდაზე გამართული ლიტერატურული კონკურსის დროს, მაშინ სიტყვებით: რადიო, ბარგი, ბეტონი, ლანჩა, ჭანჭური, ჩიხი, ჭაობი, ხალიჩა, დრაკონი, ბარძაყი, ჟირაფი - დავწერე ექსპრომტი, რომელიც თავადაც მომეწონა. აი, მაშინ ვთქვი: დიახ, მე პოეტი ვარ!..
- ჩვეულებრივი ბავშვი არ იქნებოდით...
- შეიძლება... ერთი უცნაური ოცნება მქონდა: პატარაობიდან წარმოვიდგენდი ჩემს თავს მოკრძალებულ, სუფთა ოთახში, სადაც იდგა საწერი მაგიდა და გარშემო წიგნებით გადავსებული თაროები იყო. კიდევ, იმ ოთახში უამრავი ფურცელი იყო და საწერ-კალამი, სამელნე, რომელშიც მწვანე მელანი „ესხა“. მსგავსი რამ სიზმრადაც მინახავს, ოღონდ, სიზმარში ბუხარიც ენთო ოცნების ოთახში და მე ჭაღარა მოხუცი ვიყავი. ისე მენატრება ის სიზმარი, სულ მინდა, რომ კიდევ დამესიზმროს...
-ალბათ განსაკუთრებულია ბავშვობა, რომელიც გურიას უკავშირდება…
- მთელი ცხოვრება ვმადლობ უფალს იმისთვის, რომ ქართველად მომავლინა. გურია ჩემი პატარა სამოთხეა, გურულები -მისი ბინადარნი. ერთხელ ვიხმურე: გურულობა თლათ ჯვარას ტუზია კაროლით მეთქი. ჩემი გურული გენები-გიჟმაჟია და არ მაძლევს მოდუნების საშუალებას, სხვას რომ ჰგონია რაღაც დამთავრდაო, აი, ზუსტად მაშინ ვიწყებ მე...
- თქვენს ერთი საოცარ ლექსს არაჩვეულებრივად კითხულობს პატარა ლუკა შუბითიძე...
- ეს ლექსი ლუკასთვის მის მასწავლებელს შეურჩევია. ეს ვიდეო შემთხვევით ვნახე და ძალიან მომეწონა. ტელეგადაცემის შემდეგ დამიკავშირდა ამ ბავშვის დედა და მადლობა გადამიხადა, ამ ლექსმა ლუკა პოპულარული გახადა და მისგან ლექსების კრებულს ნამდვილად იმსახურებთო.
- რაიმე ამბავი ხომ არ გახდა ლექსის დაწერის წინაპირობა?
- დაწერილი მაქვს ლექსი „მოკტა კირილე ბაბუა” და ამ ლექსის ისტორია ასეთია: მოკტა საწყალი კირილე ბაბუა და თრიაქით გაბრუებულმა მესაფლავეებმა თქვეს: ეყოფა ძამა, კოტია, ამაში კირილე კი არა, კამეჩი ჩეეტევა და პაწა პერეკოსადაც თუ წევიდა, უცფათ არ გვიჩივლოს საბჭოშიო... ჰოდა, ამეიტანეს კირილე და არ ჩეეტია საფლავში. ამ შემთხვევას მივუძღვენი ლექსი "მოკტა კირილე ბაბუა", რომელიც ასე მთავრდება:
ძვლივსღა დამარხეს კირილე
და მიაყარეს გოროხი,
მესაფლავეებს სირცხვილით
ეხურათ გვიმბრის ბოხოხი.
გაახაზირეს ქელეხი....
სული უხსენეს კირილეს,
გადაავიწყდათ საფლავზე რა გულიანად იცინეს.
ასეა წუთი-სოფელი,
გაგვინაპირებს სულ ყველას,
ტირილს სიცილი მოჰყვება
და მწუხარებას დალხენა.
- იშვიათია, რომ ერთი პოეტი ასე ერთნაირად კარგად რომ წერდეს ლირიულ და იუმორისტულ ლექსებს, თქვენ მათ შორის ხართ...
- მადლობა. ეს იმიტომ, რომ გაუსაძლისად მტკივა, როგორც ქართველს და ამავდროულად უზომოდ მიყვარს -როგორც ქართველს…
- „წარსული ნალებს აჭედებდა ოფლიან მერნებს,
მხრებს ატოლებდა პაპის ჩოხას კავკასიონი.
არ დაიჩოქებს!
წამოდგება ქართველი ფეხზე
და გამოსტაცებს “ორპირ ღამეს"
“ქორფა ალიონს"
არ შეიძლება მთა-წმინდაზე ახსენო ღმერთი
და...
ცრემლით სავსე "თიხის ქვევრი" მტერთან დალიო! -ეს სტროფი თქვენი ლექსიდანაა, სამშობლო რა არის თქვენთვის, რა ასოციაციები გიჩნდებათ?
- ნება მომეცით, ამ კითხვაზე ისევ ლექსით გიპასუხოთ...
„ზეცა მზეს იფარებს ოქროს კრეტსაბელით,
სიღრმე სიბრძნის ჭაში გადამალულია.
მრავალ ენაზეა ლოცვა აღვლენილი,
მაგრამ ზეცის კლიტე ჩემი ქართულია!
აი, ესაა ჩემთვის სამშობლო. არა ეროვნული განწყობა კი გიგანტური ხაფანგია, რომელშიც სატყუარად კეთილდღეობაა, ფარჩა -სულის წილ. ფესვიდან კენწერომდე მანძილი ტოლია „მანძილისა" დაბადებიდან კვლავ დაბადებამდე...
- საინტერესოა, თავად როგორ გააცნობდით უცნობ ადამიანს მარიამ ბაქანიძეს?
- მარიამი არის ადამიანი, რომელსაც: უყვარს წამების აქარიშხლება და წუთის შეკვრა ძეწნის სიმშვიდით. მარიამი არის ადამიანი, რომელსაც არ იზიდავს ზედაპირი და ცდილობს სილამაზე, სიმართლე და შეიძლება ხსნაც სიღრმიდან ამოქაჩოს. მარიამმა არ იცის როგორი შეგრძნებაა როცა გძულს. მისთვის ღირსეული - დიდია, უღირსი კი - საბრალო...
